Inspiratie door muziek en film

De verhalen op mijn weblog doen wellicht vermoeden dat ik vooral druk aan het werk ben en dat er weinig tijd is voor de lach en voor een ander vertier. Maar niets is minder waar. Want ook de lach is zeker terug te vinden in de ontmoetingen hier met mensen, ondanks de omstandigheden waarin je ze soms treft. Misschien is het dan wel de werkelijke lach… En zelf heb ik hier ook genoeg vertier met huisgenoten Ficky en Ashley – het is echt een mannenhuishouding hier – zeker als het weekend voor de deur staat. Dan wordt iedere vrijdagmiddag weer volgens “de traditie” ingeluid met de muziek uit de film “Sarafina” of de band “Mafikizolo”. Als de stereo deze muziek uit galmt, dan weet je dat het weekend is… En in dat weekend kan veel gebeuren: het ene moment spring je in de auto om een geit weg te brengen, een andere avond sta je met elkaar te karaoken…

Ashley en Ficky aan de karaoke (helaas kan ik 't fimpje hier niet tonen)

Een Zuid-Afrikaanse band – die ik zelf omarmd heb – is Freshly Ground. Sfeervolle muziek, maar tevens met kernkrachtige teksten die het leven in Afrika bezingen. Ze hebben al ’s op Noorderzon in Groningen staan en ook de komende tijd zullen ze regelmatig een bezoek aan Europa brengen. Daarnaast is de Afrikaanse muziek weer in opkomst. Geïnspireerd door mensen als Johannes Kerkorrel, Koos du Plessis en Laurika Rauch zijn verschillende artiesten weer aan de slag met het Afrikaans, werkelijk een prachtige taal. Dat viel me weer op toen ik in de bioscoop de Afrikaanse film “Ouma se slim kind” (Oma’s slimme kind) zat te bekijken. Een van de eerste Afrikaans gesproken films sinds jaren. Het speelt zich af voor de apartheidsjaren en vertel het verhaal van een wees – die bovendien geestelijk gehandicapt is – die door een blanke dame en haar zwarte stiefzoon in huis wordt genomen. De film is prachtig van beneden af gefilmd, waardoor de natuur van de Karoo prachtig in beeld komt. Bovendien viel mij op dat de film geen goede afloop had, iets waar de Afrikaanse film bekend om schijnt te staan. (zo zijn er bijvoorbeeld ook twee versies van de bekroonde film Tsotsi in omloop – in Nederland loopt het goed af, hier in Afrika wordt Tsotsi doodgeschoten.) “Ouma se slim Kind” greep mij nog meer door de Afrikaanse taal en de gekozen muziek van onder meer Amanda Strijdom, hieronder in het Nederlands vertaalt:

“Hoor de taal van mijn hart, hoor de taal van mijn hart. Ook al klink ik soms gebroken. Gebroken en verward. Dit is de taal van mijn hart.”

En of het toeval is of niet, op de dag dat ik naar deze film zat te kijken, zaten mijn ouders bij een optreden van Amanda Strijdom in Hoogeveen. Hoe dingen soms kunnen samenvallen. In ieder geval heeft Amanda – gelukkig – ook haar plek in Nederland te verworven. Zelf heb ik hier in Zuid-Afrika kennis kunnen maken met Eva van Roovere (dank je wel, paps en mams). Wat een stem, wat een creativiteit in de muziek… Vooral het laatste nummer – “Om mee te slapen” – pakte mij vanaf het eerste moment. Wellicht omdat dit goed bij de situatie in dit land valt te plaatsen.
Dit geldt zeker ook voor de Zuid-Afrikaanse dichteres Ingrid Jonker. Door Connie maakte ik kennis met haar en in de bioscoop zagen we gezamenlijk een documentaire over haar bevlogen leven. Ingrid Jonker is de dochter van Abraham Jonker, die bij de Nationale partij zat en één van de uitvoerders van het apartheidsbewind was. Zijn dochter erkende hij eigenlijk niet en nadat ze – na een rumoerig leven, waarin het niet-geaccepteerd voelen en de controverse met haar vader een grote rol speelden – in 1963 zelfmoord pleegde door de zee in te lopen - was zijn eerste reactie: “Waarom hebben jullie haar niet in de zee gelaten?” De rommelige documentaire gaf mij enig inzicht in het leven van Ingrid Jonker, maar vooral de gedichten (vooral handelend over dood, gemis van liefde en het apartheidsregime) spreken mij aan. En niet alleen mij. Nelson Mandela roemde de dichteres door bij zijn inauguratiespeech in 1994 het onderstaande gedicht “Het kind dat doodgeschoten is door soldaten bij Nyanga” (vertaald door Gerrit Komrij) voor te lezen. Een gedicht wat nog extra impact krijgt, als je het hoort uit de mond van Ingrid zelf:

Het kind is niet dood
Het kind heft zijn vuist naar zijn moeder
Die Afrika schreeuwt
De geur schreeuwt
van vrijheid en heide
in de townships van het omsingelde hart

Het kind heft zijn vuist naar zijn vader
In de optocht van generaties
Die Afrika schreeuwen
De geur schreeuwen
Van gerechtigheid en bloed
In de straten van zijn gewapende trots

Het kind is niet dood
Noch bij Langa noch bij Nyanga
Noch bij Orlando noch bij Sharpeville
Noch bij het politiebureau van Philippi
Waar het ligt met een kogel door zijn hoofd

Het kind is de schaduw van de soldaten
Op wacht met geweren pantserwagens en knuppels
Het kind is aanwezig bij alle
Vergaderingen en wetgevingen
Het kind loert door de vensters van
Huizen en in de harten van moeders
Het kind dat alleen maar wilde spelen
In de zon bij Nyanga is overal
Het kind dat een man geworden is
Trekt door heel Afrika
Het kind dat een reus is geworden
Trekt door de gehele wereld

Zonder pas